ازدواج سفید علیرغم تمامی موانعی که در چامعه اسلامی ایران بر سر راه دارد، با استقبال جوانان ایرانی مواجه شده است.
ازدواج سفید نوعی رابطه عاطفی و جنسی بین زن و مرد است که به دو شکل می‌توان آن را تعریف کرد. برخی می‌گویند مقصود آن است که زوجین بدون خواندن صیغه عقد نکاح اقدام به تشکیل زندگی مشترک می‌کنند. گروه دیگر آن را معادل زندگی مشترک بدون ازدواج تعریف می‌کنند و می‌گویند «ازدواج سفید»، ازدواج‌هایی است که دختران و پسران بدون انکه عقد کنند زیر یک سقف می‌روند و به تعبیر دیگر نوعی همباشی است
چند سالی است که در ایران نام پدیده «ازدواج سپید» به گوشمان می خورد. این نوع از پیوند بر خلاف ازدواج دائم و موقت در شریعت جامعه اسلامی جایی ندارد، اما علیرغم این موانع جوانان ایرانی همچنان تحت عنوان این نوع از ازدواج زیر یک سقف می‌روند.
برخی از جامعه شناسان و روانشناسان ایرانی معتقدند در این ازدواج که در غرب رایج است و به معنای «همباشی» نیز شناخته می‌شود ، پیوندی به مدت زمان نامعلوم بین دو فرد برقرار می‌شود که فاقد مشروعیت اجتماعی و حقوقی است.
از جمله، مهدی بیاتی روانشناس و استاد دانشگاه، از رابطه ایجاد شده در «ازدواج سپید» انتقاد کرده و معتقد است: “ازدواج واژه مقدسی است، بنابراین زندگی دختر و پسر زیر یک سقف را بدون عقد شرعی نمی‌توان ازدواج نامید؛ بلکه چنین رابطه‌ای با اهدافی مانند برآوردن نیازهای جنسی و روانی برقرار می شود و اگرچه ممکن است از زاویه‌ای برای مرد مثبت باشد، ولی اثر ویران‌کننده‌ای بر زن می‌گذارد، چراکه زنان دارای زیبایی‌های خدادادی هستند که باید آن را در جای خود هزینه کنند. زمانی که شادابی و نشاط زن به مرور زمان کاهش یابد، ممکن است علاقه مرد به ادامه زندگی با او کم شود و او به زن دیگری گرایش پیدا کند.”
مینو اصلانی، رییس بسیج زنان ایران، آذر ماه امسال در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا، درباره ازدواج سفید که به گفته‌ی او هم‌خانه شدن دختران و پسران خارج از موازین شرعیست، می‌گوید که ضرورتی برای پرداختن به این مسایل در جامعه ایران وجود ندارد، چرا که این موضوعات اساسا با فرهنگ و هنجارهای ایرانی سنخیتی ندارند.
محمد محمدی گلپایگانی، رییس دفتر رهبر جمهوری اسلامی نیز در روز نهم آذر ماه از افزایش این نوع روابط انتقاد کرد و آن را شرم‌آور خواند.
آمارها می گوید ازدواجهای غیر رسمی لااقل در شهرهای بزرگ رو به گسترش است تا انجا که بسیاری از مسوولان جمهوری اسلامی نیز از این پدیده اجتماعی ابراز نگرانی کرده اند برخی از این ازدواجها به زندگی زیر یک سقف منتهی نمی شود بلکه رابطه انها در خانه های مجردی پیگیری می شود! گفته می شود ۳۰٪ از جوانان در شهرهای بزرگ در خانه های مجردی زندگی می کنند تا انجا که برخی کارشناسان دهه ۹۰ را دهه تجرد گزینی نامیده اند(سلامت نیوز ۱۹ خرداد ۹۳).
بنابر آمارها، ۴۸٪ جوانهای اماده به ازدواج مجردند(امار سال ۹۲) مشکلات اقتصادی…بیکاری…و بخصوص قیمت سرسام اور مسکن که هیچ تناسبی با درامد طبقه متوسط ندارد فاصله بین بلوغ جنسی و استقلال اقتصادی را بشدت افزایش داده و اصولا ازدواج را بخصوص در شهرهای بزرگ تبدیل به پروسه ای پیچیده کرده و طبعا بخشی از این جوانان برای ارضا نیازهای جنسی و روحی روانی خودشان به روابطی این چنینی روی می آوردند…
خبرگزاری فارس نیز در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۹۳ فیلمی کوتاه با عنوان پدیده شومی به نام ازدواج سفید زندگی مشترک پسرها و دخترهای بی‌تعهد! را منتشر کرد و به انتقاد از این نوع رابطه پرداخت و آن را نتیچه ی بی مسوولیتی و بی تعهدی افراد خواند.
دکتر امان الله قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ در گفتگو با خبرنگار سرویس اجتماعی «انتخاب» نسبت به رواج این نوع از ازدواج هشدار داد و آن را «ازدواج سیاه» خواند چرا که بنا به باور این جامعه شناس و استاد دانشگاه، زندگی دختر سیاه و تباه می شود..
وی همچنین گفت: “تجردگرایی دختران، کمرنگ شدن اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی مردم، الگوبرداری از ماهواره و رسانه های بیگانه بویژه سریال های ساخت ترکیه و امریکای جنوبی از جمله عوامل رشد «ازدواج سفید» هستند.”
در کشورهای غربی قانون از زنان در مقابل اینگونه روابط حمایت می کند. مثلا اگر زن و مردی حتی بدون ثبت ازدواج رسمی مدتی را زیر یک سقف زندگی کنند(معمولا بین سه تا پنج سال) مطابق قانون زن و شوهر محسوب می شود زوجین و بخصوص مردان در مقابل طرف مقابل مسوول اند. اما در ایران اینگونه نیست. چنین روابطی “خانواده” محسوب نمی شود و قوانین از آنها و بویژه زنان، حمایت نمی کند.
بنا بر نظر برخی از روانشناسان و کارشناسان حقوقی در ایران، فرزندان حاصل از چنین ازدواجی بیشترین لطمه را متحمل می‌شود، چراکه چنین ازدواجی ثبت نمی‌شود و سرنوشت آنان پس از تولد مشخص نیست. بارداری‌های ناخواسته و عوارض بهداشتی ناشی از سقط جنین غیرقانونی از تبعات دیگر ازدواج سپبد است.
به طور کلی رابطه «همباشی» در ایران پذیرفته شده نیست، همچنین بسیاری از خانواده ها نیز این ازدواج را به رسمیت نمی شناسند. بنا بر قوانین جمهوری اسلامی این نوع از ازدواج از نظر قانونی جرم است و از نظر شرعی نیز گناه محسوب می‌شود و همواره این افراد با نوعی ترس و نگرانی از عواقب قانونی چنین رابطه‌ای زندگی می‌کنند، اما بازهم بسیاری از جوانان در ایران این نوع از ازدواج را انتخاب می کنند.
پدیده ازدواج سفید علیرغم تمامی موانعی که در چامعه اسلامی ایران بر سر راه دارد اما با استقبال جوانان ایرانی مواجه شده است و به نظر می رسد در سالهی آینده نیز بسیار بیشتر شاهد این نوع از رابطه جوانان در ایران باشیم.