امسال هم مانند سال‌های قبل کارگران روزمزد، فصلی ها، موقت، نیمه وقت، شاغلان بخش کشاورزی، مسکن و دامپروری و برخی گروه های دیگر از جمله صدها هزار نیروی کار کشور هستند که بدون دریافت عیدی وارد سال جدید می‌شوند.
در حالی که کارشناسان بازار کار معتقدند که ۷۰ درصد نیروی کار کشور در واحدهای کمتر از ۱۰ نفر فعالیت می‌کنند، واحدهای تولیدی کوچک شاهد بی قانونی کارفرمایان هستند و شاید بتوان مهمترین علت آن را عدم نظارت براین واحدها دانست.
فعالیت ۹۰ درصدی بنگاه‌های اقتصادی با کمتر از ۱۰ نفر مسئله ای است که بسیاری از کشورهای دنیا از این روش برای کاهش نرخ بیکاری بهره‌مند شده اند. اینکه وزیر کار اخیراً شعار« اشتغال بزرگ،بنگاه کوچک» را یکی از سیاست‌های اشتغالی دولت اعلام کرد می توان گفت در تمام دنیا مرسوم است.
اما نکته مهم اینجاست که دولت باید با توجه به اهمیت فعالیت بنگاه های کوچک نظارت را به گونه ای اجرا کند که روزانه شاهد گسترش تخلفات در کارگاه های کوچک و مشکلات متعدد تولید هستیم.
*گسترش قراردادهای سفید در کارگاه‌های کوچک
حمیدرضا حاجی اسماعیلی ،کارشناس بازار کار با اشاره به گسترش تخلفات در کارگاه های کوچک و مشکلات متعدد تولید اظهار می‌کند: در حال حاضر پوشش دهی بر عملکرد کارگاه ها راه حل دوم برای کاهش این مشکل است و برای کشوری، مانند ایران که در تکنولوژی پیشرفت داشته است راه اندازی سامانه ای برای نظارت کار دشواری نیست.
وی می‌گوید: همانطور که بانک مرکزی نظارت بر عملکرد بانک ها را بر عهده دارد، نظارت بر کارگاه های تولیدی از این طریق امکان پذیر است . از آنجایی که وزارت کار بارها در پاسخ به علت عدم نظارت بر کارگاه ها بیان کرده است توان این کار را ندارد برای ارزیابی عملکرد هر واحد تولیدی و سنجش کار هر کارفرما یک ناظر قرار دهد و بهتر است با تشکیل چنین سامانه ای کارگاه ها را ملزم به ثبت مشخصات کارگاه ها با تمام جزئیات کند.
حاجی اسماعیلی علت تخلف کارفرمایان در انعقاد قراردادهای سفیدامضا را در شرایط دشوار در مسیر تولید خواند و تصریح می‌کند: تا زمانی که کارفرما به شرایط حاکم بر تولید اطمینان نداشته باشد برای حل نگرانی خود دست به تخلف می زند اما اگر مشکلات تولید برطرف و تولید مجور اقتصاد کشور شود، تولید کننده دیگر با مسائل و مشکلات متعدد روبه رو نخواهد بود بنابراین میزان تخلفات کاهش می یابد.
*کارگران روزمزد،فصلی،موقت، نیمه وقت عیدی نمی‌‌گیرند
هرسال با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال کم‌کم بحث مطالبات کارگران و عیدی و پاداش پایان سال آنها در محافل مختلف مطرح می‌شود و کارگران از بهمن ماه منتظر دریافت عیدی هستند.
بر اساس قانون مصوب سال ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی، «کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به‌نسبت یک سال کار معادل شصت روز آخرین مزد، به‌عنوان عیدی و پاداش بپردازند و مبلغ پرداختی از این بابت به هریک از کارکنان نباید از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند».
البته بر اساس تبصره یک این ماده واحده، مبلغ پرداختی به کارکنانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده‌اند باید به‌مأخذ شصت روز مزد و به‌نسبت ایام کارکرد در سال، محاسبه گردد و مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه نباید از یک‌دوازدهم سقف تعیین شده موضوع ماده واحده این قانون تجاوز کند.
بر این اساس با توجه به اینکه حداقل دستمزد سال جاری مشمولان قانون کار و کارگران، ماهانه ۶۰۸ هزار تومان است، حداقل عیدی پایان سال کارگران یک میلیون و ۲۱۶ هزار تومان و حداکثر یک میلیون و ۸۲۴ هزار تومان خواهد بود.
بنا بر اخبار دریافتی، برخی کارفرمایان همزمان با حقوق بهمن ماه عیدی پایان سال کارگران را پرداخت خواهند کرد، ولی اکثر کارفرمایان پرداخت عیدی را به اسفندماه موکول کرده‌اند و می‌توان گفت تعداد زیادی از کارگران دست خالی باز می‌گردند.
حاجی اسماعیلی درباره عدم دریافت عیدی تعداد زیادی از کارگران می گوید:با اشاره به نبود بازرسی، نظارت و قراردادهای محکم کاری و باتوجه به اینکه بیش از ۵۰ درصد کل شاغلان در واحدهای کوچک کشور یا عیدی دریافت نمی کنند یا رقمی را می گیرند را کارفرما تعیین می‌کند.
وی با بیان اینکه حدود ۵۰درصد شاغلان مشمول قانون کار در کارگاه های کوچک کشور مطابق قانون عیدی دریافت نمی‌کنند می افزاید:کارگران روزمزد، فصلی ها، موقت، نیمه وقت، شاغلان بخش کشاورزی، مسکن و دامپروری و برخی گروه های دیگر از جمله صدها هزار نیروی کار کشور هستند که بدون دریافت عیدی وارد سال جدید می‌شوند.
این کارشناس بازار کار اظهار می‌کند: حدود ۲میلیون از شاغلین بخش‌های دولتی با وجود اینکه مشمول قانون کار می‌شوند اما عید دریافت عیدی مانند کارمندان تنها یک برابر پایه حقوق عیدی دریافت می کنند.
به گزارش تسنیم، ایمنی کارگاه های ساختمانی،رواج قرار دادهای سفید امضا،نبود بیمه تأمین اجتماعی،موضوع قراردادهای کار، نحوه همکاری،فسخ قرارداد و نوع قرارداد همواره از مهمترین مباحث روابط کار است. اما در کنار این مسئله عدم پرداخت عیدی مطابق قانون از دیگر مشکلات جامعه کارگری است که تعدادی زیادی از کارگران در کارگاه های کوچک با آن روبرو هستند. در عین حال مشکل عدم پرداخت عیدی به برخی کارگران نیز همانند سال‌های گذشته مطرح است که مسئولان باید برای حل این مشکل فکری بکنند.